105 godina Spomen-česme Crkvenac i 103 godine od proboja Solunskog fronta
Polaganjem venaca na Spomen-česmu Crkvenac u Mladenovcu, u utorak, 15. septembra 2020. godine, obeleženo je 105 godina od njenog podizanja. Svečanoj ceremoniji obeležavanja ovog jubileja su prisustvovali narodni poslanici u Skupštini Republike Srbije, predstavnici Vojske Republike Srbije, političko rukovodsvo grada Vranja koje je pobratimljeno sa GO Mladenovac, predstavnici ambasada Velike Britanije, Holandije, Kanade i Australije u Republici Srbiji, predstavnici nekoliko udruženja boraca i najviše rukovodstvo gradske opštine Mladenovac.
Spomen-česma Crkvenac je izgrađena u septembru 1915. godine, tokom Prvog svetskog rata, u vreme kada je u Mladenovcu boravila sanitarna misija škotskih žena, predvođena doktorkom Elsi Ingils iz Edinburga. Česmu su sagradili srpski vojnici, pripadnici Moravske divizije I poziva koju je predvodio rezervni kapetan prve klase Borivoje Popović, kojih je najviše bilo u ovoj, II rezervnoj mladenovačkoj bolnici, u čast legendarnoj lekarki i misiji koju je osnovala.
Skupština opštine Mladenovac je, na sednici održanoj 30. juna 1981. godine, donela Odluku o proglašenju Spomen-česme Crkvenac u Mladenovcu za kulturno dobro spomenika kulture. Obnovljena je 1985. godine, a 9. septembra 2005., dvedeset godina posle podizanja, česma je osveštana na velikom skupu, na isti način kao i 1915. godine.
Polaganjem venaca na Spomen-česmu Crkvenac, u Mladenovcu se istovremeno obeležava i godišnjica proboja Solunskog fronta, koji je počeo 15. septembra 1918. godine.
„15. septembra 1918. godine u pet časova i trideset minuta počinje napad 122. pešadijske divizije, 17. kolonijalne divizije i Šumadijske divizije. Oko 19 časova u napad prelaze i divizije iz iz drugog ešalona i Prve srpske armije. U 21 čas bataljon 148. puka, levo od 122. divizije, osvojio je Sokol.“
Ovim rečima francuski maršal, a srpski vojvoda, Luj Franše D’Epere, u svom dnevniku opisuje početak vojne akcije probijanja Solunskog fronta. Ova pobeda saveznika u bici kod Dobrog Polja 15. septembra 1918. ključni je trenutak za okončanje Prvog svetskog rata!
Od ove, 2020. godine, 15. septembar se u Srbiji, ali i Republici Srpskoj u BiH, obeležava kao državni praznik, Dan srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave, upravo na sećanje početka proboja Solunskog fronta, u Velikom ratu, 1918. godine.
Od ove, 2020. godine, 15. septembar se u Srbiji, ali i Republici Srpskoj u BiH, obeležava kao državni praznik, Dan srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave, upravo na sećanje početka proboja Solunskog fronta, u Velikom ratu, 1918. godine.
Tekst: Predrag Aleksendrić
Foto: Screenshot/MladenovacUživo